Asperger Sendromu Neden Olur? Belirtileri ve Tanı Süreci

Asperger Sendromu, otizm spektrum bozukluklarından biridir. Temel olarak sosyal etkileşimde zorluklar ve sınırlı, tekrarlayıcı ilgi ve davranışlar ile karakterize edilir. Dil gelişiminde genellikle bir gecikme olmaz ve zeka düzeyi normal veya normalin üstündedir.

Başlıca Belirtileri:

Sosyal Zorluklar: Sosyal ipuçlarını anlamakta (vücut dili, ses tonu, ima) güçlük çekerler. Sosyal kuralları sezgisel olarak öğrenmekte zorlanır, mekanik ve kurallı bir şekilde öğrenirler.
İletişim Becerilerinde Farklılık: Çok fazla ayrıntıya girebilir, lafın gelişi konuşmaları, esprileri veya ironiyi anlamayabilirler. Konuşmaları resmi, "kitap gibi" ve monotonal olabilir.
Yoğun ve Sınırlı İlgi Alanları: Belirli bir konuya (tren saatleri, dinazorlar, bir yıldız sistemi vb.) karşı olağanüstü bir ilgi ve bilgi birikimi geliştirirler. Bu konuda saatlerce, her ayrıntısıyla konuşabilirler, karşıdaki kişinin sıkıldığını fark etmeyebilirler.
Rutinlere Bağlılık: Günlük rutinlerindeki değişiklikler onlar için büyük bir kaygı kaynağı olabilir. Aynı yoldan gitmek, aynı yemekleri yemek isteyebilirler.
Duyusal Hassasiyetler: Işık, ses, koku, dokunma veya tat gibi duyusal uyaranlara aşırı hassas (veya bazen az hassas) olabilirler. Kalabalık ve gürültülü ortamlar onlar için çok rahatsız edici olabilir.

Asperger ile Otizm Arasındaki Farklar Nelerdir?

Günümüzde resmi tanı kılavuzlarında (DSM-5) "Asperger Sendromu" ayrı bir tanı olarak yer almaz. Tüm bu durumlar Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) şemsiyesi altında toplanmıştır. Asperger, OSB'nin dil ve zeka gelişiminde belirgin bir gecikme olmadan seyreden, genellikle "yüksek işlevli" olarak adlandırılan ucunu temsil eder.

Pratikteki Temel Farklar Şöyle Özetlenebilir:

Dil Gelişimi: Klasik otizmde dil gelişiminde gecikmeler sık görülürken, Asperger'de konuşma genellikle yaşına uygun, hatta bazen erken gelişir.
Bilişsel Beceriler (IQ): Klasik otizmde zeka geriliği daha sık eşlik edebilirken, Asperger'de IQ normal veya üstün seviyededir.
Günlük Yaşam Becerileri: Aspergerli bireyler, destekle bağımsız bir yaşam sürdürme konusunda genellikle daha fazla beceriye sahiptir.

Asperger Sendromu nasıl anlaşılır?

Asperger, fiziksel bir muayeneyle anlaşılabilecek bir durum değildir. Tanı, bir çocuk ve ergen psikiyatristi veya nörolog tarafından, ayrıntılı bir gelişim öyküsü, gözlem ve standart testler kullanılarak konur. Aile ve öğretmenlerden alınan bilgiler tanı sürecinde çok önemlidir.

Asperger Sendromu Yetişkinlerde Nasıl Görülür?

Yetişkinlerde kendini şu şekillerde gösterebilir:

İş Yerinde Zorluklar: Takım çalışması, esnek düşünme, patron veya iş arkadaşlarının imalı konuşmalarını anlamakta güçlük.
Romantik İlişkilerde Zorlanma: Partnerin duygusal ihtiyaçlarını anlamama, sosyal kurallara uymada zorluk, samimiyet konusunda çekingenlik.
Sosyal İzolasyon: Sosyal becerilerdeki zorluklar nedeniyle arkadaş edinmekte ve sürdürmekte güçlük çekebilir, yalnız kalmayı tercih edebilirler.
Kaygı ve Depresyon: Sosyal beklentileri karşılayamama ve "dışlanmış" hissetme nedeniyle kaygı bozuklukları ve depresyon sık görülür.
Güçlü Yönler: Odaklanma, detaycılık, sistemli düşünme ve yaratıcılık gerektiren mesleklerde (yazılım mühendisliği, akademi, sanat, mühendislik) çok başarılı olabilirler.

Asperger Sendromu Çocuklarda Nasıl Fark Edilir?

Yaşıtlarıyla Oynamaz: Diğer çocuklarla etkileşim kurmak yerine, yalnız oynamayı tercih eder.
Göz Teması Kurmaz: İnsanlarla konuşurken gözlerine bakmaz veya çok kısa süreli bakışlar atar.
Konuşması Farklıdır: Yaşıtlarına göre çok resmi ve "küçük bir profesör" gibi konuşabilir. Tekrarlayıcı bir dil kullanabilir.
Oyunları Farklıdır: Arabaları sıraya dizmek, legolarla aynı yapıyı defalarca inşa etmek gibi tekrarlayıcı oyunlar kurar.
Duyusal Tepkileri Aşırıdır: Sese, ışığa, bazı kıyafetlerin etiketlerine aşırı tepki verebilir.
Değişiklikten Hoşlanmaz: Okul yolunun değişmesi, yatağının yerinin değişmesi onu çok huzursuz edebilir.

Asperger Testi Var Mı? Nasıl Yapılır?

Evet, tarama ve tanıya yönelik testler ve ölçekler vardır. Ancak bunlar tek başına tanı koymaz, sadece uzmana yol gösterir.

Tarama Testleri: M-CHAT (Küçük çocuklar için), AQ (Asperger Testi) gibi testler riski taramak için kullanılabilir.
Tanısal Değerlendirme: Bir uzman, ADOS (Otizm Tanılı Gözlem Ölçeği) gibi standartlaştırılmış bir gözlem protokolü uygulayarak, çocuğun/bireyin sosyal etkileşim, iletişim ve oyun becerilerini değerlendirir.

Tanı koyma yetkisi sadece ilgili uzman hekimlere aittir.

Asperger Sendromu IQ’yu Etkiler Mi?

Hayır, Asperger Sendromu doğrudan IQ'yu düşürmez. Aksine, birçok Aspergerli bireyin ortalama üstü veya yüksek bir IQ'ya sahip olduğu bilinmektedir. Ancak, standart IQ testlerindeki bazı sözel olmayan veya sosyal içerikli bölümlerde zorlanabilirler. Zeka, genellikle "eşit olmayan bir profil" şeklinde dağılır; bazı alanlarda (sözel hafıza, detayları görme) çok güçlüyken, diğerlerinde (sosyal muhakeme) daha zayıf olabilirler.

Asperger Sendromu Kalıtsal Mı? Genetik Mi?

Evet, Asperger ve otizm spektrumunun güçlü bir genetik bileşeni vardır. Aile çalışmalarında, otizm spektrumundaki bir bireyin kardeşlerinde veya diğer aile üyelerinde benzer özelliklerin görülme olasılığının daha yüksek olduğu gösterilmiştir. Tek bir "Asperger geni" yoktur; birçok genin etkileşimi ve muhtemelen çevresel faktörlerin tetiklemesiyle ortaya çıkan karmaşık bir durumdur.

Asperger Olan Biri Nasıl Davranır?

Sosyal Olarak Beceriksiz Görünebilir: Sosyal ortamlarda "uyumsuz" davranabilir, uygunsuz şeyler söyleyebilir.
Detaycı ve Titizdir: Bir sistemdeki küçük bir hatayı veya bir odadaki küçük bir değişikliği hemen fark eder.
Doğrudan ve Dürüsttür: Sosyal diplomatiden anlamaz, düşündüğünü olduğu gibi söyler. Bu bazen kaba olarak yorumlanabilir.
Rutinlerine Bağlıdır: Aynı kahvaltıyı yapmak, aynı yoldan işe gitmek ister. Bu rutin bozulursa kaygılanır.
Özel İlgi Alanını Anlatmaya Bayılır: Birisi onun özel ilgi alanından bahsettiğinde gözleri parlar ve konuşmayı uzun süre monolog şeklinde sürdürebilir.

Asperger Sendromu ile Sosyal İlişkiler Neden Zor Olur?

Sosyal ilişkiler, Asperger'li bireyler için en büyük zorluk alanıdır. Bunun temel nedenleri:

Zihin Kuramı (Theory of Mind) Zorluğu: Başka insanların kendilerinden farklı inanç, niyet ve duyguları olabileceğini anlamakta ve bunları tahmin etmekte güçlük çekerler. Karşısındakinin ne düşündüğünü veya hissettiğini "sezemezler".
Sözel Olmayan İpuçlarını Okuyamama: Birinin kaşını çatmasının sinirlilik, iç çekmesinin sıkılmışlık olduğunu anlamayabilirler. Sosyal etkileşim, kuralları yazılı olmayan bir oyun gibidir ve onlar bu kuralları görmezden gelirler.
İma ve Eğretilemeleri Anlamama: "Hava atmak", "kulağına kar suyu kaçmak" gibi deyimleri veya "Şuraya bir bakabilir misin?" gibi bir ricayı (aslında bir emirdir) gerçek anlamıyla anlayabilirler.
Karşılıklı Diyalog Kuramama: Konuşmayı bir tenis maçı gibi değil, bir monolog gibi görürler. Sıra alma, konuyu paylaşma ve karşıdakinin ilgisini ölçme konusunda zorlanırlar.

Unutulmamalıdır ki, Asperger Sendromu bir hastalık değil, bir nörogelişimsel farklılıktır. Doğru destek, anlayış ve eğitimle, Aspergerli bireyler güçlü yönlerini öne çıkararak başarılı ve anlamlı bir hayat kurabilirler.

Asperger Sendromu ve Empati Eksikliği İlişkisi Nedir?

Bu, en büyük yanılgılardan biridir. Asperger'li bireylerde empati eksikliği değil, farklı bir empati işleyişi vardır. Empatiyi ikiye ayırabiliriz:

Bilişsel Empati (Zihin Kuramı): Başka birinin ne düşündüğünü veya hissettiğini anlama becerisidir. Asperger'li bireyler, sosyal ipuçlarını okumakta zorlandıkları için bilişsel empatide zorluk yaşayabilir. Karşısındakinin yüz ifadesinden, ses tonundan ne hissettiğini "anlamayabilir".
Duygusal Empati: Birinin duygularını hissetmek ve onlara yanıt verme becerisidir. Örneğin, birisi üzgünse, onunla birlikte üzülmek. Asperger'li birçok birey duygusal empatide oldukça güçlüdür. Eğer birisinin acı çektiğini veya üzüntülü olduğunu anlarlarsa (biri onlara söylerse veya açıkça ağladığını görürlerse), derinden etkilenir ve ona yardım etmek isterler.

Sonuç: "Empati kuramıyorlar" değil, "empati kurmanın ilk adımı olan sosyal ipuçlarını kaçırıyorlar" demek daha doğrudur. Anladıklarında ise son derece samimi ve içten bir şefkat gösterebilirler.

Asperger Olan Bireyler Aşk İlişkilerinde Nasıldır?

Aşk ilişkileri, hem zorluklar hem de güçlü yönler getirir:

Zorluklar:
- Partnerin Duygusal İhtiyaçlarını Anlamama: "Beni sevdiğini neden söylemiyorsun?" veya "Neden beni sormuyorsun?" gibi ihtiyaçlar karmaşık gelebilir.
- Sosyal Beklentiler: Romantik buluşmalar, flörtleşme kuralları karmaşık ve anlaşılmaz bir oyun gibi gelebilir.
- Samimiyet ve Fiziksel Temas: Duyusal hassasiyetler nedeniyle fiziksel temastan (sarılma, öpüşme) rahatsız olabilir veya bunları mekanik bir rutin olarak uygulayabilirler.
- Esneklik Eksikliği: İlişkideki değişikliklere (tatil planları, rutinler) uyum sağlamak zor olabilir.
Güçlü Yönler:
- Sadakat: Rutinlere ve bağlılığa yatkın oldukları için genellikle son derece sadık partnerlerdir.
- Dürüstlük: Oyun oynamaz, aldatmaz ve genellikle son derece güvenilirdirler.
- Derin ve Yoğun Bağ: Özel ilgi alanlarına gösterdikleri tutkuyu partnerlerine de gösterebilir, derinlemesine bir bağ kurabilirler.
- Öngörülebilirlik: Partnerleri, onların davranışlarının genellikle tutarlı ve istikrarlı olduğunu bilir.

Asperger Sendromu Olan Biri Evlenebilir Mi?

Kesinlikle evet. Asperger Sendromu, bir kişinin evlilik yapmasını veya sağlıklı, uzun süreli romantik ilişkiler kurmasını engelleyen bir durum değildir. Başarılı bir evlilik için gerekli olan şey, karşılıklı anlayış, iletişim ve uyumdur.

Asperger'li eşin, partnerinin ihtiyaçlarını öğrenmek için çaba göstermesi ve sosyal beceriler üzerinde çalışması gerekebilir.
Nörotipik (Asperger'li olmayan) eşin ise, partnerinin dünyayı nasıl deneyimlediğini anlaması, net iletişim kurması ve farklılıkları bir kişisel eksiklik değil, bir nörolojik farklılık olarak görmesi gerekir.

Çift terapisi ve bireysel destek, bu tür ilişkilerde "ortak bir dil" bulmak için oldukça faydalı olabilir.

Asperger Belirtileri Hangi Yaşta Ortaya Çıkar?

Belirtiler genellikle erken çocukluk döneminde (3-4 yaş civarı) ortaya çıkar. Ancak, Asperger'li bireylerde dil gelişimi normal (hatta erken) olduğu ve zeka problemi olmadığı için, belirtiler çoğu zaman okul çağına kadar, sosyal talepler arttığında fark edilir hale gelir. Bazen, sosyal hayatın daha karmaşıklaştığı ergenlik veya yetişkinlik dönemine kadar da teşhis konulamayabilir.

Asperger Sendromu Tedavi Edilir Mi?

Asperger Sendromu bir hastalık olmadığı için "tedavi edilmesi" veya "iyileştirilmesi" söz konusu değildir. Bu, ömür boyu süren bir nörogelişimsel farklılıktır. Ancak, "tedavi" kelimesi yerine müdahale, destek ve eğitim kavramlarını kullanmak daha doğrudur. Amaç, semptomları yönetmek, bireyin güçlü yönlerini ortaya çıkarmak ve onu hayatın zorluklarına hazırlamaktır.

Asperger Sendromu İçin Hangi Terapi Yöntemleri Uygulanır?

Sosyal Beceri Eğitimi: Grup veya bireysel seanslarla, sosyal ipuçlarını okuma, sohbet başlatma ve sürdürme, sıra alma gibi beceriler öğretilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Kaygı, depresyon ve öfke gibi eşlik eden duygusal zorluklarla başa çıkmada ve katı düşünce kalıplarını esnetmede etkilidir.
Konuşma ve Dil Terapisi: İletişim becerilerini geliştirmeye, mecaz anlamları, ironiyi anlamaya ve konuşmanın pragmatiğine (ses tonu, vurgu) odaklanır.
Duyu Bütünleme Terapisi: Duyusal hassasiyetleri azaltmak ve duyusal uyaranları daha iyi işlemelerine yardımcı olmak için uygulanır.
Mesleki Terapi: Günlük yaşam becerilerini (organize olma, plan yapma, zaman yönetimi) geliştirmeye yardımcı olur.

Asperger Olan Kişilere Nasıl Yaklaşmak Gerekir?

Net ve Doğrudan Olun: İma etmeyin, açıkça söyleyin. "Üzgün müsün?" diye sormak yerine, "Görüyorum ki kaşların çatık, üzgün görünüyorsun, yanılıyor muyum?" demek daha etkilidir.
Sabırlı Olun: Sosyal ipuçlarını anlamaları veya bir konuşmaya cevap vermeleri biraz zaman alabilir.
Rutinlerine Saygı Duyun: Planlarınızda değişiklik yapmanız gerekiyorsa, bunu mümkün olduğunca önceden ve net bir şekilde haber verin.
Duyusal İhtiyaçlarını Anlayın: Gürültülü bir ortamdaysanız, sessiz bir köşeye geçmeyi teklif edin veya bunalmış görünüyorsa ona alan tanıyın.
İlgi Alanlarına Değer Verin: Onları heyecanlandıran konuları dinlemeye çalışın, bu sizin için sıkıcı olsa bile. Bu, ona değer verdiğinizi gösterir.
Onu Olduğu Gibi Kabul Edin: Onu "düzeltmeye" veya "normalleştirmeye" çalışmayın. Farklılıklarını bir eksiklik olarak değil, bir çeşitlilik olarak görün.

Asperger Sendromu ve Üstün Yetenek (Gifted) İlişkisi Nedir?

Bu iki durum sıklıkla bir arada görülebilir ve bu duruma iki kere farklılık (twice exceptional - 2e) denir. Asperger'li birçok birey, belirli alanlarda (matematik, müzik, bellek, programlama, sanat) olağanüstü yeteneklere sahip olabilir. Ancak, bu her Asperger'li bireyin aynı zamanda üstün yetenekli olduğu anlamına gelmez. Ortak noktaları, her iki grupta da derinlemesine odaklanma, yüksek yoğunluk ve asenkron gelişim (bir alanda yaşının çok üstünde, başka bir alanda yaşının altında performans gösterme) görülmesidir.

Asperger Sendromunda Duyusal Hassasiyet Neden Olur?

Bunun nedeni, beyindeki duyusal bilgiyi işleme ve filtreleme sistemindeki farklılıktır. Nörotipik bir bireyin beyni, arka plandaki gürültüleri (saatin tik tak sesi, buzdolabının vızıltısı) otomatik olarak filtreler ve önemsizleştirir. Asperger'li bir bireyin beyninde ise bu filtreleme sistemi daha zayıf çalışır. Bu nedenle, tüm duyusal uyaranlar aynı şiddette ve önemde beynine ulaşır. Bir süpermarketteki floresan ışığın titremesi, insan sesleri, müzik ve reyon kokuları aynı anda ve yoğun bir şekilde gelir, bu da hızlı bir şekilde duyusal aşırı yüklenmeye ve bunalmış hissetmeye neden olur.

Asperger Sendromu Ömür Boyu Devam Eder Mi?

Evet, Asperger Sendromu ömür boyu süren bir durumdur. Ancak bu, kişinin gelişemeyeceği veya hayat kalitesinin artmayacağı anlamına gelmez. Erken teşhis, doğru destek ve kişinin kendini anlamasıyla birlikte, Asperger'li bireyler:

Sosyal becerilerini geliştirebilir.
Duyusal zorluklarla başa çıkma stratejileri öğrenebilir.
Güçlü yönlerini kullanarak başarılı kariyerler inşa edebilir.
Anlamlı arkadaşlıklar ve romantik ilişkiler kurabilir.

Kısacası, Asperger bir "hayat çentiği"dir. Birey, bu farklılıkla nasıl yaşayacağını, onu nasıl bir güce dönüştüreceğini öğrendiğinde, son derece tatmin edici ve üretken bir hayat sürebilir.

Asperger Sendromu Olan İnsanlar Çalışabilir Mi?

Kesinlikle evet. Hatta Asperger'li bireyler, doğru iş ortamında son derece değerli ve üretken çalışanlar olabilirler. Başarının sırrı, bireyin güçlü yönleriyle iş profilinini eşleştirmek ve doğru çevresel düzenlemeleri yapmaktır.

İdeal Çalışma Alanları:
- Teknik ve Analitik İşler: Yazılım mühendisliği, veri analizi, sistem analisti, mühendislik, akademik araştırma.
- Yaratıcı ve Odaklanma Gerektiren İşler: Yazarlık, grafik tasarım, müzisyenlik, sanatçılık.
- Detay Odaklı İşler: Editörlük, kalite kontrol, arşivcilik, laboratuvar teknisyenliği.
İş Yerinde Destek: Net talimatlar, yazılı iletişim, esnek çalışma saatleri, sessiz ve düzenli bir çalışma ortamı, sosyal etkileşimin sınırlı olduğu görevler onların performansını büyük ölçüde artırabilir.

Asperger Sendromu ve Kaygı Bozukluğu Bağlantısı Nedir?

Asperger ve kaygı bozuklukları (özellikle sosyal kaygı) arasında çok güçlü bir bağlantı vardır. Bunun temel nedeni, Asperger'li bireyin sürekli olarak öngörülemez ve kafa karıştırıcı bir sosyal dünyada yaşıyor olmasıdır.

Sürekli Tetikte Olma Hali: Sosyal ipuçlarını kaçırma, yanlış anlama veya uygunsuz bir şey söyleme korkusu, sürekli bir kaygı ve gerginlik yaratır.
Duyusal Aşırı Yüklenme: Kalabalık ve gürültülü ortamlar sadece rahatsız edici değil, aynı zamanda derin bir kaygı kaynağıdır.
Değişiklik Korkusu: Rutinlerin bozulması, bilinmezliğe yol açar ve bu da kaygıyı tetikler.

Kaygı, Asperger'in bir temel belirtisi değil, onun getirdiği zorluklara bir tepki olarak ortaya çıkan yaygın bir ikincil durumdur.

Asperger Sendromu ile Dikkat Eksikliği Birlikte Görülür Mü?

Evet, sıklıkla birlikte görülür (komorbidite). Her iki durum da nörogelişimsel kökenlidir ve bazı belirtiler örtüşebilir. Ancak kökenleri farklıdır:

Asperger'deki "Dikkat Sorunu": Kişi, ilgi duymadığı bir konuya (sohbet, sosyal aktivite) odaklanamazken, özel ilgi alanına saatlerce hiç sıkılmadan, dikkati dağılmadan odaklanabilir. Bu, seçici ve yoğun bir odaklanmadır.
DEHB'deki Dikkat Sorunu: İlgi alanı ne olursa olsun, dikkati sürdürmekte genel bir zorluk vardır. Odaklanma daha kısa sürelidir ve kolayca dağılır.

Bu iki durum bir arada olduğunda, teşhis ve müdahale süreci daha karmaşık hale gelebilir ve her iki duruma yönelik stratejilerin bir arada kullanılması gerekir.

Asperger Olan Bireylerin Güçlü Yönleri Nelerdir?

Asperger'li bireyler, nörotipik dünyanın sıklıkla göz ardı ettiği olağanüstü güçlere sahiptir:

Olağanüstü Odaklanma ve Detaycılık: Gözden kaçan ayrıntıları görme, desenleri fark etme ve karmaşık sistemleri anlama becerisi.
Analitik ve Mantıksal Düşünme: Problemlere doğrusal, sistematik ve yaratıcı çözümler üretme.
Yüksek Doğruluk ve Dürüstlük: İş ahlakı güçlüdür, kurallara bağlıdır ve genellikle son derece güvenilirdirler.
Yaratıcılık ve Özgün Bakış Açısı: Kalıpların dışında düşünerek benzersiz fikirler ve çözümler üretebilirler.
Güçlü Hafıza: Özellikle ilgi duydukları alanlarda inanılmaz bir uzun süreli belleğe sahip olabilirler.
Bağımsız Çalışma Becerisi: Kendi başlarına, uzun süreler boyunca verimli bir şekilde çalışabilirler.

Asperger Sendromu Okul Başarısını Nasıl Etkiler?

Bu etki, dezavantaj ve avantajın bir karışımıdır.

Olumsuz Etkiler:
- Sosyal Zorluklar: Akran zorbalığı, yalnızlık, grup çalışmalarında dışlanma.
- Duyusal Zorluklar: Gürültülü sınıf ortamı, parlak ışıklar dikkati dağıtabilir.
- Organizasyonel Zorluklar: Ödevleri takip etme, zaman yönetimi, defter düzeni konusunda zorlanabilirler.
- Yazılı Anlatım: Kompozisyon yazmak, ana fikri bulup desteklemek yerine ayrıntılara boğulmak zor gelebilir.
Olumlu Etkiler:
- Özel İlgi Alanları: Sevdiği bir derste (matematik, fen, tarih) olağanüstü başarı gösterebilir.
- Detaycılık: Araştırma projelerinde mükemmeliyetçi bir tutum sergileyebilir.
- Güçlü Hafıza: Ezber gerektiren konularda çok başarılı olabilirler.

Asperger Sendromu Teşhisi Nasıl Konur?

Tanı, çok disiplinli bir değerlendirme süreci gerektirir. Tek bir test yoktur. Süreç şunları içerir:

Gelişim Öyküsü: Aileden, çocuğun erken gelişim dönemine (konuşma, sosyalleşme, oyun) dair detaylı bilgi alınır.
Klinik Gözlem: Bir çocuk psikiyatristi veya nörolog, bireyi farklı ortamlarda gözlemler.
Standart Testler: ADOS (Otizm Tanılı Gözlem Ölçeği) gibi yapılandırılmış gözlem protokolleri uygulanır.
Dil ve Zeka Değerlendirmesi: Dil becerilerini ve bilişsel profilini anlamak için testler yapılabilir.
Okul ve Öğretmen Görüşmeleri: Bireyin sosyal ve akademik işlevselliği hakkında bilgi toplanır.

Tanı koyma yetkisi yalnızca ilgili uzman hekimlere aittir.

Asperger Olan Bireyler Duygu İfade Etmekte Neden Zorlanır?

Bu, bir "hissetmeme" durumu değil, bir "ifade etme ve işleme" farklılığıdır.

İç-Dış Bağlantısı: Derin ve karmaşık duygular hissedebilirler ancak bu duyguları yüz ifadelerine, beden dillerine veya sözcüklere dökme konusunda bir zorluk yaşayabilirler. Bu, "aleksitimi" olarak adlandırılır.
Odaklanma: Bir konuya (özel ilgi alanı) odaklandıklarında, açıkça görünen bir duyguyu (üzüntü, sevinç) ifade etmeyi "unutabilir" veya önceliklendirmeyebilirler.
Bilişsel İşlem: Duyguları anlamak ve adlandırmak, onlar için analiz gerektiren bir süreçtir. Ani duygusal tepkiler vermek yerine, duyguyu anlamlandırmaya çalışırken donuk görünebilirler.

Asperger Sendromu ile Rutinlere Bağlılık Arasındaki İlişki Nedir?

Rutinler, Asperger'li bir birey için kaotik bir dünyada güvende hissetmenin anahtarıdır. Beyin, sosyal ve duyusal bilgileri işlemekte zorlandığı için, günlük hayatın geri kalanının öngörülebilir olmasına ihtiyaç duyar. Rutinler:

Kaygıyı Azaltır: Ne olacağını bilmek, belirsizliği ve onun getirdiği stresi ortadan kaldırır.
Enerji Tasarrufu Sağlar: Her an ne yapacağını düşünmek zorunda kalmaz, zihinsel enerjisini diğer zorlu görevler için saklayabilir.
Kontrol Hissi Verir: Dünya üzerinde bir kontrolleri olduğu hissini yaşatır.

Rutinlerin bozulması, bir plan değişikliğinden çok daha fazlasıdır; bu, onların duygusal güvenlik ağının yıkılması anlamına gelebilir.

Asperger Sendromu Olan Çocuklara Nasıl Eğitim Verilir?

Yapılandırılmış ve Öngörülebilir Bir Ortam: Günlük programı görsel olarak asın. Değişiklikleri önceden haber verin.
Net ve Somut Talimatlar: "Uslu dur" yerine, "Sandalyende otur, defterini çıkar" gibi net ifadeler kullanın.
Görsel Destekler: Yazılı talimatlar, resimli zaman çizelgeleri, sosyal öyküler (belirli sosyal durumları anlatan kısa hikayeler) kullanın.
Duyusal Molalar ve Güvenli Alan: Bunaldığında gidebileceği sessiz, sakin bir köşe oluşturun.
İlgi Alanlarını Kullanma: Matematik seviyorsa, okuma-yazma çalışmalarını matematik problemleri üzerinden yapın.
Sosyal Beceri Eğitimi: Küçük gruplar halinde, doğrudan sosyal beceriler öğretin (sıra alma, selamlaşma vb.).

Asperger Sendromu Hakkında Sık Yapılan Yanlışlar Nelerdir?

Yanlış: Asperger'li bireyler empati kuramaz.
- Doğru: Duygusal empatileri vardır, ancak bilişsel empati (zihin okuma) konusunda zorlanırlar.
Yanlış: Hepsi dahi veya üstün zekalıdır.
- Doğru: Zeka seviyeleri normal veya üstü olabilir, ancak bu herkes için geçerli değildir. Yetenekleri dengesiz bir dağılım gösterebilir.
Yanlış: İnsanlardan hoşlanmazlar ve asosyaldirler.
- Doğru: Sosyal ilişki kurmak isterler ancak bunu nasıl yapacaklarını bilemedikleri için yalnız kalabilirler.
Yanlış: Bu bir hastalıktır ve tedavi edilmelidir.
- Doğru: Bu bir nörolojik farklılıktır. "Tedavi" yerine "destek" ve "beceri eğitimi" odaklanılır.
Yanlış: Göz teması kurmamak saygısızlık veya ilgisizliktir.
- Doğru: Göz teması onlar için aşırı uyarıcı ve rahatsız edici olabilir. Bu, bir saygısızlık işareti değildir.

Asperger Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir, Tedavi Yolları